Дыспансерызацыя дарослага насельніцтва

У Беларусі дзейнічае Інструкцыя аб парадку правядзення дыспансерызацыі дарослага насельніцтва (пастанова Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 16 снежня 2024 г. № 173 «Аб парадку правядзення дыспансерызацыі дарослага насельніцтва»). Згодна з гэтым дакументам, пацыента першапачаткова аглядаюць урачы-спецыялісты ўстановы аховы здароўя, за якім ён замацаваны. Пасля гэтага пацыента могуць накіраваць для праходжання абследавання і лячэння ў іншыя ўстановы аховы здароўя, якія маюць лячэбна-дыягнастычныя магчымасці, сувымерныя з дыягназам пацыента.

Дыспансерызацыя насельніцтва ўяўляе сабой комплекс медыцынскіх паслуг, якія аказваюцца ў мэтах правядзення медыцынскай прафілактыкі, прапаганды здаровага ладу жыцця і выхавання адказнасці грамадзян за сваё здароўе.

Правядзенне дыспансерызацыі накіравана на:

• правядзенне медыцынскай прафілактыкі, у тым ліку выяўлення хранічных неінфекцыйных захворванняў на ранніх стадыях;

• прапаганду здаровага ладу жыцця;

• выхаванне адказнасці грамадзян за сваё здароўе;

• вызначэнне груп дыспансэрнага назірання.

Вызначаны наступныя групы дыспансернага назірання, у якіх праводзіцца дыспансерызацыя:

• дарослае насельніцтва з 18 гадоў да 39 гадоў,

• дарослае насельніцтва з 40 гадоў і старэй.

Як часта праводзіцца дыспансерызацыя:

• адзін раз у тры гады(на працягу аднаго працоўнага дня) асобам ва ўзросце 18-39 гадоў,

• адзін раз у год асобам ва ўзросце ад 40 гадоў і за пяць гадоў да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту,

• адзін раз у год (на працягу двух працоўных дзён) асобам, якія дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту, а таксама на працягу пяці гадоў да дасягнення такога ўзросту.

Дыспансерызацыя праводзіцца медыцынскімі работнікамі:

• у амбулаторна-паліклінічных арганізацыях па месцы жыхарства (месцы знаходжання),

• месцы працы (вучобы, службы),

• у іншых арганізацыях, якія разам з асноўнай дзейнасцю таксама ажыццяўляюць медыцынскую дзейнасць у парадку, устаноўленым заканадаўствам.

У ходзе дыспансерызацыі медработнікамі забяспечваюцца:

• аналіз і ўлік медыцынскіх дакументаў пацыента, у тым ліку электронных, вынікаў медыцынскіх умяшанняў, медыцынскіх аглядаў у дынаміцы;

• выкананне медыцынскага агляду пацыента,

• правядзенне ацэнкі фактараў рызыкі і афармленне карты ацэнкі сімптомаў і прыкмет перадпухлінных і пухлінных захворванняў - пацыент павінен быць азнаёмлены з дадзенай картай і распісацца ў ёй. (Карта ўліку падлягае захоўванню ў медыцынскай карце пацыента для амбулаторна-паліклінічных арганізацый, якія праводзілі дыспансерызацыю),

• правядзенне дыягнастычных абследаванняў,

• кансультаванне пацыентаў па здароваму ладу жыцця і карэкцыі (ліквідацыі) фактараў рызыкі развіцця хранічных неінфекцыйных захворванняў,

• запіс да ўрача-спецыяліста (пры наяўнасці паталагічных адхіленняў па выніках агляду, ацэнкі сімптомаў і прыкмет перадпухлінных і опухолевых захворванняў, а таксама праведзеных дыягнастычных абследаванняў),

• вядзенне ўліку пацыентаў, накіраваных на дыягнастычнае абследаванне з мэтай ранняй дыягностыкі перадпухлінных і опухолевых захворванняў (пры наяўнасці ў амбулаторна-паліклінічных арганізацыях і іншых арганізацыях медыцынскай інфармацыйнай сістэмы вядзецца аўтаматычна).

Пастанова набыла моц з 1 студзеня 2025 г.

Адзначым, што ў новым дакуменце аб парадку правядзення дыспансерызацыі дарослага насельніцтва Рэспублікі Беларусь адносна Інструкцыі, зацверджанай пастановай Міністэрства аховы здароўя ад 30 жніўня 2023 г. № 125 «Аб парадку правядзення дыспансерызацыі дарослага і дзіцячага насельніцтва» ўнесены наступныя змены.

1. Выключаны:

• пералік захворванняў (станаў), якія падлягаюць медыцынскаму назіранню ў амбулаторных умовах (дарослае насельніцтва);

• пералік захворванняў (станаў), якія падлягаюць медыцынскаму назіранню ў амбулаторных умовах (дзіцячае насельніцтва);

• анкета выяўлення фактараў рызыкі развіцця неінфекцыйных захворванняў і наступнае вызначэнне лабараторных і дыягнастычных даследаванняў у дарослага насельніцтва.

2. Уключана карта ацэнкі сімптомаў і прыкмет перадпухлінных і пухлінных захворванняў.

3. Удакладнены фармулёўкі асобных пунктаў Інструкцыі.

4. Пашыраны крытэрыі эфектыўнасці дыспансерызацыі дарослага насельніцтва.

5. У схему правядзення дыспансерызацыі дарослага насельніцтва дададзены агляд паражніны рота зубным фельчарам/ лекарам-спецыялістам стаматалагічнага профілю або лекарам-атарыналарынголагам; пашыраныпералік паказчыкаў біяхімічнага аналізу крыві (крэатынін, АЛТ, агульны халестэрын, трыгліцерыды) і ўстаноўлена перыядычнасць даследавання; устаноўлена перыядычнасць правядзення агульнага аналізу крыві, агульнага аналізу мачы, глюкозы крыві, электракардыяграфіі; скарэкціравана перыядычнасць правядзення медыцынскага агляду жанчын у назіральным кабінеце, плота біялагічнага матэрыялу з шыйкі маткі з мэтай ранняй дыягностыкі перадпухлінных і опухолевых захворванняў, мамаграфіі малочных залоз, вызначэння прастатспецыфічнага антыгена для мужчын; ўдакладнена вызначэнне наяўнасці генатыпаў віруса папіломы чалавека пры правядзенні ВПЧ-тэставанні высокай канцэрагеннай рызыкі (14 генатыпаў).

Дыспансерызацыя дзіцячага насельніцтва

З1 студзеня 2025 г. уступіла ў сілу пастанова Міністэрства аховы здароўя ад 16 снежня 2024 г. № 174 «Аб дыспансерызацыі дзіцячага насельніцтва», якое зацвердзіла Інструкцыю аб парадку правядзення дыспансерызацыі дзіцячага насельніцтва.

Дыспансерызацыя дзяцей праводзіцца ўрачом-педыятрам участковым або ўрачом агульнай практыкі, які абслугоўвае дзіцячае насельніцтва ў амбулаторна-паліклінічных арганізацыях па месцы іх фактычнага пражывання.

Што такое дыспансернае назіранне?

Дыспансернае назіранне – гэта перыядычны медыцынскі агляд, назіранне за станам здароўя дзіцяці ў дынаміцы ў залежнасці ад яго групы дыспансернага назірання.

Пры правядзенні дыспансерызацыі ў дзяцей улічваюцца вынікі медыцынскіх аглядаў, праведзеных урачамі-спецыялістамі, медыцынскіх умяшанняў, выкананых на працягу дванаццаці месяцаў, якія папярэднічаюць месяцу, у якім праводзіцца дыспансерызацыя.

Дыспансерызацыя ажыццяўляецца пераважна ў месяц нараджэння дзіцяці.

Правядзенне дыспансерызацыі накіравана на:

• правядзенне медыцынскай прафілактыкі, у тым ліку выяўлення хранічных неінфекцыйных захворванняў на ранніх стадыях;

• прапаганду здаровага ладу жыцця;

• выхаванне адказнасці грамадзян за сваё здароўе;

• вызначэнне груп дыспансерызацыі.

Вызначаны наступныя групы дыспансернага назірання, у якіх праводзіцца дыспансерызацыя:

• дзеці ва ўзросце да 1 года;

• дзеці ва ўзросце ад 1 да 17 гадоў.

У ходзе дыспансерызацыі медработнікі:

• аналізуюць медыцынскія дакументы пацыента, у тым ліку электронныя;

• праводзяць ацэнку фактараў рызыкі развіцця захворванняў (станаў), вызначаюць групу рызыкі ў дзяцей ва ўзросце да 1 года па схеме правядзення дыспансерызацыі дзяцей ва ўзросце да 1 года, якія маюць групы рызыкі развіцця захворванняў (станаў);

• праводзяць медыцынскі агляд пацыента і прымаюць рашэнне аб правядзенні дадатковай дыягностыкі;

• афармляюць карту ўліку правядзення дыспансерызацыі дзіцяці;

• кансультуюць пацыентаў па пытаннях медыцынскай прафілактыкі, прапаганды здаровага ладу жыцця і выхавання адказнасці грамадзян за сваё здароўе;

• ажыццяўляюць іншыя функцыі, злучаныя з правядзеннем дыспансерызацыі.

Па выніках дыспансерызацыі медыцынскі работнік:

• вызначае наяўнасць або адсутнасць захворванняў і ўстанаўлівае групу здароўя дзіцяці;

• у выпадку адсутнасці захворванняў праводзіць кансультаванне па медыцынскай прафілактыцы, прапагандзе здаровага ладу жыцця;

• у выпадку выяўлення захворванняў праводзіць кансультаванне па медыцынскай прафілактыцы, прапагандзе здаровага ладу жыцця, устанаўлівае дыягназ і пры неабходнасці прызначае правядзенне дадатковай дыягностыкі, а таксама накіроўвае пацыента на кансультацыю да ўрача-спецыяліста.

Прававым актам устаноўлены, у тым ліку:

• схема правядзення дыспансерызацыі:

  дзяцей ва ўзросце да 1 года;

  дзяцей ва ўзросце ад 1 да 17 гадоў;

  дзяцей ва ўзросце да 1 года, якія маюць групы рызыкі развіцця захворванняў (станаў).

• ацэнка эфектыўнасці правядзення дыспансерызацыі ў адпаведнасці з крытэрыем эфектыўнасці дыспансерызацыі.